TTCT – Cơ thể có nhiều bộ phận hoạt động trơn tru nhờ chất bôi trơn. Hầu hết chúng được cơ thể “tự cung tự cấp” đủ dùng trong phần lớn thời gian công tác cho đến khi bất trắc xảy ra (tuổi tác, thoái hóa, viêm nhiễm).
“Vô dầu” cho khớp gối
Biết cách “vô dầu” cho khớp gối sẽ giúp người có tuổi thoải mái hơn trong đi đứng – Ảnh: Thanh Đạm |
Cần bôi trơn khi vận hành thường là cơ quan động, do vậy khi chúng trầy trật thì cơ thể sẽ lao đao theo.
“Dầu nhờn” và “xuân dược”
Đầu bảng là dịch nhờn khớp (hoạt dịch), đặc biệt ở khớp gối. Khớp gối có khoảng 2ml dịch khớp với thành phần chính là Hyaluronic Acid (HA) (2,5-4 mg/ml). HA được tổng hợp từ tế bào sụn, có trách nhiệm bôi trơn, giảm xóc, bảo vệ mặt khớp, chậm hư khớp. Như vậy, HA không chỉ là “dầu nhờn” mà còn là “lò xo”, “xuân dược” của khớp.
Với đặc tính ái nước cao (1 giờ hút 6 lít nước), HA còn có mặt tại biểu bì, cơ, mắt, dịch sinh dục, nên ngoài các bác sĩ chúng còn là thân chủ lớn của ngành thẩm mỹ làm đẹp.
Khi người ta trẻ hầu như không gặp vấn đề với hoạt dịch. Tình hình bắt đầu xấu đi khi tuổi xế chiều đến, thâm niên công tác khớp cao và bệnh tật bủa vây. Khi khớp có tuổi thì lượng và chất (độ nhầy) của HA đều giảm, có khi chỉ còn một nửa. Rơi vào tình trạng này, cử động khớp gặp khó như cứng, đau, biến mọi cử động của chủ nhân thành cực hình và đẩy nhanh quá trình hủy hoại khớp. Không gì hợp hơn khi ví tình trạng này với bộ dạng một chiếc xe máy cạn nhớt: ì ạch, kêu lọc xọc, hay giở chứng và cần nhanh chóng đại tu.
Nhiều cách bổ sung
Bổ sung HA là cách cứu nguy hiệu quả một chiếc khớp gối gặp vấn đề bôi trơn. Có hai cách đưa gói cứu trợ đến tay người dùng: tiêm và uống.
– Tiêm HA trực tiếp vào khớp được dùng trong thoái hóa khớp gối trung bình và nặng vừa (khớp quá rệu rã thường chỉ còn cách thay khớp). Được xem là một thay thế sáng giá những ca điều trị thất bại bằng phương pháp khác, bất dung nạp thuốc và trì hoãn phẫu thuật thay khớp…
HA ngoại viện còn kích thích sản xuất HA nội sinh, kháng viêm, giảm đau không thua kém thuốc non-steroid hoặc steroid(?). Chỉ lưu lại khớp chừng bảy ngày nên liều tiêm thường là cách tuần trong năm tuần, hoặc một liều duy nhất tùy chỉ định. HA dùng trong tiêm khớp thuộc nhóm cao phân tử (chiết xuất từ mào gà, cuống rốn, lên men và tổng hợp).
– Cách thứ hai là gửi HA qua dạ dày. Được xem là kế an toàn tránh tai biến (nhiễm trùng, chảy dịch, đau khớp) của đường tiêm. Hiệu quả khó trông thấy ngay và đòi hỏi “năng nhặt chặt bị”. HA đường uống là loại phân tử nhỏ, dùng như thuốc bổ khớp hoặc hiệp đồng trong dược phẩm trị thoái hóa khớp Glucosamin, Chondroitin, MSM…
Một hệ lụy nảy sinh là nhiều người cho rằng mọi thực phẩm nhờn, nhầy đều có tác dụng “vô dầu” cho khớp. Thực đơn bôi trơn này gồm mồng tơi, nha đam, lòng trắng trứng, bì da, đến cả những cái tên nghe giật mình như… nhớt ốc sên.
Có vô số chất ái nước nhưng không phải tất cả đều dùng được cho khớp. Da chứa HA cao nên “ăn gì bổ nấy” thoạt đầu có vẻ là lựa chọn thông minh, nhưng xét kỹ với cách bổ sung trên bàn ăn, qua đủ cách chế biến thì kết quả sau cùng không là bao. Không ai trường kỳ với món cơm bì, nem chua ngày này qua ngày khác mong tích tiểu thành đại.
Đáng ngại hơn trong danh sách có vài cái tên bất lợi cho sức khỏe. Đơn cử, da heo là ổ chất béo no và cholesterol có hạng. “Nổi da gà” là món ốc sên. Chưa có chuyên gia nào bảo nhớt ốc sên nên thuốc với khớp, ngược lại nguy cơ từ miếng ốc rõ mồn một: Sau món nhắm ốc sên, một thanh niên phải sống đời thực vật do nhiễm ký sinh trùng Angiostrongylus cantonensis gây viêm não – màng não là một điển hình đáng sợ.
Ngay cả HA cũng chưa phải hoàn hảo. Đừng quên thành phần chủ lực của dịch khớp là nước. Do vậy, giải hạn một ổ khớp khô có thể đơn giản là uống đủ nước. Ngoài ra, như đã nói, một cái gối quá bệ rạc thì dầu nhờn nào cải lão hoàn đồng nổi.
Sau cùng, dù là chất tự nhiên nhưng dùng hay không, liều thế nào phải do bác sĩ quyết định. Đừng vội tin những cam đoan an toàn từ quảng cáo sản phẩm mà nghĩ HA không bổ dọc cũng bổ ngang, dùng bao nhiêu tùy thích.
BS ĐỖ MINH TUẤN
Source: Báo Tuổi Trẻ